روش هاي مديريت خشم

در مورد خشم :

خشم يك احساس پيچيده است كه به صورت جسماني و هيجاني نشان داده می شود. خشم واكنش طبيعي بدن نسبت به شرايط و موقعيت هايي است كه در آن دچار ناكامي مي شويم و یا احساس تهديد مي كنيم يا فردي در مورد ما دچار اشتباه شده است.

خشم و پرخاشگري يك رفتار است كه هدف آن صدمه زدن به پرخاشگري يك فرد ديگر يا اموال اوست. پرخاشگري مي تواند به شكل سوء استفاده كلامي ، تهديد كردن يا اعمال آسيب زننده باشد. ولي خشم يك احساس است كه الزاما منجر به پرخاشگري نمي شود. بنابراين يك فرد ممكن است خشمگين شود، بدون اينكه الزاما رفتار پرخاشگرانه از خود بروز دهد .

خصومت :

خصومت يك اصطلاح مرتبط با خشم و پرخاشگري است . خصومت به مجموعه اي از نگرش ها و قضاوتهاي منجر به رفتارهاي پرخاشگرانه اطلاق مي شود. بنابراين خشم يك هيجان و پرخاشگري يك رفتار است در حالي كه خصومت نگرشي است كه شامل دوست نداشتن ديگران و ارزيابي منفي درمورد آنها است .

چه موقع خشم مشكل ساز مي شود؟

زماني كه شدت آن بيش از حد باشد. به طور مكرر رخ دهد و به شيوه نامناسبی ابراز شود .

 

عوامل برانگيزاننده خشم

خشم یا عصبانیت را می‌توان یک حس قوی نارضایتی  تعریف کرد که مجموعه‌ای از فاکتورها و عوامل به آن دامن می‌زنند. عصبانیت به عنوان یک حس طبیعی در وجود بشر به ما هشدار می‌دهد که در روند اوضاع یا محیط پیرامونمان مشکلی وجود دارد که نیاز به رسیدگی و توجه دارد. به گفته آرلین هیرش، مشاور کاریابی و روان‌شناسی در شیکاگو، خشم یا عصبانیت موقعی بروز می‌کند که افراد از انجام کاری که می‌خواهند منع شده یا مجبور به انجام کاری برخلاف تمایل خود می‌شوند و به عبارتی دیگر، مورد سوءاستفاده قرار می‌گیرند. با این حال، بیشتر کارمندان در محیط کار، زمانی در خود احساس عصبانیت  مي كنندکه با پیشنهادات آنان مخالفت می‌شود. افراد ضعیف و نالایق به جای آنها پاداش می‌گیرند و ارتقای شغلی می‌یابند یا افراد بالادست آنها به خاطر مسائلی پیش پا افتاده یا اشتباهاتی که تقصیر آنها نبوده دست به توبیخ آنها می‌زنند. به عبارتی دیگر، عصبانیت در محیط کاری به خاطر اهانت‌های شخصی یا نادیده‌گرفتن حقوق کارمندان است. بیشتر کارمندان ناراضی و عصبانی، در محیط کار ترجیح می‌دهند بسوزند و بسازند تا این‌که با ابراز خشم خود، وضعیت را از آنچه هست بدتر کنند. به اعتقاد آنان، از کوره در رفتن نه تنها مشکلی را حل نمی‌کند، بلکه مي تواندخود، مشکلی را بر مشکلات آنها بیفزاید.

به گفته روان‌شناسان، عدم مهار خشم و عصبانیت فردی در محیط کار در درازمدت، فرد را به لحاظ روحی فرسوده می‌کند و از بازده و کارایی او در فعالیت‌های گروهی می‌کاهد. آنها همه را با خودشان دشمن مي كنند و با این کار بستر مناسبی برای از دست دادن نفوذ خود در میان دیگران و حتی ابتلا به انواع بیماری‌های جسمی نظیر فشارخون بالا، سکته و انواع این قبیل مشکلات را فراهم مي كنند.
از سوی دیگر، سرکوب کردن خشم عواقب بدتری به دنبال دارد. با این کار، فرد انگیزه رقابت سالم در محیط کار را از دست می‌دهد و به نیرویی ناکارامد بدل می‌شود.

بطوركلي مي توان گفت خشم توسط رويدادهاي دروني و بيروني برانگيخته مي شود

 خاطرات رويدادهاي ناراحت كننده و خشم برانگيز نيز مي تواند موجب بروز خشم گردد .  مابل  در سال ۱۹۹۴ ده علت خشم افراد را به اين شكل توصيف مي كند:

١.  جلوگيري از رفتار هدفمند
٢.  تحقير شدن يا مورد تبعيض قرار گرفتن
٣.  مورد پيشداوري يا بي مهري قرار گرفتن
۴.  مورد فريب كاري يا عهد شكني قرار گرفتن
۵.  تحقير شدن احساسات ، ارزشها ، يا اقتدار واقعي فرد از سوي ديگران
۶.  مورد بدرفتاري و بي توجهي قرار گرفتن از سوي ديگران
٧ . صدمه ديدن در نتيجه بي توجهي نسبت به خود
٨ . رفتار حاكي از بي توجهي ديگران
٩.  مورد تجاوز و حمله بدني يا كلامي قرار گرفتن
١٠ . قرباني شدن

علائم هشدار دهنده  خشم

اين نشانه ها علايم هشدار دهنده اي هستند كه به شما نشان مي دهند داريد خشمگين مي شويد و خشم تان در حال افزايش است .
نشانه هاي خشم :
•  نشانه هاي جسمي
•  نشانه هاي رفتاري
•  نشانه هاي هيجاني
•  نشانه هاي شناختي ذهني

نشانه هاي جسماني همراه با خشم :

•افزايش ضربان قلب
• افزايش فشار خون
• گشاد شدن مردمك چشم
• منقبض شدن عضلات
• تغيير رنگ چهره سرخ شدن يا رنگ پريدگي
• داغ شدن يا يخ كردن
• بيحس شدن برخي قسمت هاي بدن
• تغيير تنفس
• احساس درد در قفسه سينه

نشانه هاي رفتاري خشم :

• مشت كردن دست ها
• عقب و جلو رفتن
•  كوبيدن در
•  بالا بردن صدا

نشانه هاي هيجاني :
•  عصبانيت
• خشونت
• خصومت
• كينه توزي
• غضب
• تنفر
• تحريك
• رنجش
• غرض
• احساس ترك شدن
• ترس
• تحقيرشدن
• بي حرمتي
• احساس گناه
• بي صبري
• نا امني
• حسادت
• طرد شدگي

 

نشانه هاي شناختي :

•  كاهش تمركز
• اشتغال ذهني با حرف يا رفتار طرف مقابل
•  خودگويي هاي منفي مانند سرزنش طرف مقابل
• تحريف هاي شناختي مثل بزرگ نمايي
•  افكار بايددار

 

نحوه های واكنش به خشم در بین افراد مختلف تفاوت میکند . به طور کلی افراد از فرايندهاي خودآگاه و ناخود آگاهانه مختلفي براي برخورد با خشم استفاده مي كنند. غالبا مردم با سه رويكرد مهم در برخورد با پديده خشم مواجه می شوند : فرو خوردن خشم ، ابراز خشم و خشم جا به جا شده .

هرچند اکثر مردم در زندگی روزمره ممکن است از همه این روش ها استفاده کرده باشند، اما معمولا هر کسی یک شیوه را نسبت به دو شیوه دیگر بیشتر مورد استفاده قرار می دهد. این سه شیوه، متاثر از شرایط خارجی و محیطی و همچنین رفتارهای ژنتیکی هستند. هر خلق و خوی خاص، یک یا دو نوع از این روشها را بیشتر مورد استفاده قرار می دهد و البته  فرهنگ، خانواده و اجتماع نیز نقش مهمی در این موضوع ایفا می کنند. اما مهم ترین عامل در تعیین کردن روشی که هر فرد در برخورد با نزدیکترین کسان خود، مانند خانواده، به کار می برد، آموختن است.

و اما روش ابراز خشم شما چیست؟  آیا شما میدانید که شیوه ابراز خشمتان چیست؟ اگر نمی دانید، ممکن است دلیل مشکلاتی که در خانه، محل کار یا زندگی اجتماعی دارید، همین باشد. نگذارید خشم، کنترل شما را به دست بگیرد، بلکه شما باید با شناختن سه روش اصلی مهار خشم، کنترل زندگی خود را به دست بگیرید.

چیزی که خیلی حائز اهمیت است اینست که تمام روش های ابراز خشم، روش هاي اکتسابی هستند و ما آنها را از دیگران می آموزیم. در نتیجه، هر نوع ابراز خشمي تواندبا روش دیگر جایگزین شود یا کنار گذاشته شود. به این معنا که شخص می تواند روش خاص ابراز عصبانیت خود را تغییر داده، آنرا کنترل و هدایت کند.

فرو نشاندن

روش فرو نشاندن خشم، در اشخاصی وجود دارد که خشم را به طور کل چیزی ناپسند دانسته و سرکوب کردن آنرا کاری شایسته میدانند. اما خشم، احساسی خدا داده و طبیعی است که نمی تواند سرکوب شده یا از بین برود. در نتیجه، کسانی که خشم خود را مدام سرکوب مي كنند، با گذشتن از مرز تحمل خود، در ناچیزترین و کوچکترین موقعیت عصبی ممکن، منفجر می شوند.
کسانیکه که از این روش پیروی ميكنند عادت کرده اند که احساس و ابراز خشم را نادیده بگیرند. آنها مدام نگران این هستند که در زمان عصبانیت، دیگران درمورد آنها چه فکر خواهند کرد. مهم ترین دل مشغولی آنها این است که سعی كنند در تمام احوال موافق دل دیگران عمل کنند و همه آنها را به دید مثبت بنگرند. ممکن است آنها سرکوب کردن خشم را به دلیل ترس از انتقام طرف مقابل به کار برند یا اینکه تصمیم گرفته باشند مانند والدین عصبانی خود رفتار نکنند.

 

بیرون ریختن و منفجر شدن

این روش درست نقطه مقابل شیوه قبلی است. در این روش شخص، برخلاف فرد سرکوب کننده، خشم خود را آزادانه و بدون کنترل ابراز می کند. آنها هیچ چیزی را در دل نگه نمی دارند و تحت تاثیر شدت موقعیت، بی رحمانه بر همه می تازند. هر کسی مي تواند هدف حملات لفظی یا حتی جسمی آنها باشد. آنها عمدتا احساسات خود را سیل آسا  می گویند که چنان تحت تاثیر احساسات قرار میگیرند که نمیدانند در آن لحظه چه می کنند.
آنها معمولا بعداز ابراز خشم خود دچار پشیمانی و احساس گناه می شوند و گاهی قول میدهند که رفتار خود را تغییر دهند. این دسته از افراد آموخته اند که ابراز خشم روشی سریع و مطمئن در برابر رسیدن به خواسته ها و کنترل دیگران است. کودکان در سن کم می آموزند که کج خلقی و رفتاری توام با گریه و جیغ و فریادمي تواندیک شکلات، اسباب بازی یا عملی شدن خواسته آنها را به دنبال داشته باشد و بزرگسالان نیز متوجه می شوند که عصبانیت می تواند موجب شود کودکان به حرفشان گوش دهند، هر چند که عمر این حرف شنوی ممکن است بسیار کوتاه باشد.
آنچه در کانون افکار این اشخاص وجود دارد، نیاز به قدرت و کنترل داشتن بر دیگران است. آنها بر خلاف ظاهرشان معمولا دارای حس نا امنی و عدم قدرت هستند و غیر از مواقع ابراز خشم، خود را قوی نمی دانند. آنها از وابستگی رنج می برند و هنگامی که دیگران ترکشان مي كنند دچار انزوا و تنهایی شده و بیش از پیش به خشم فزاینده و انفجاری مبتلا میشوند.

کنترل یا مهار کردن

آخرین روش، کنترل یا مهار خشم است. شخصی که چنین روشی در ابراز خشم دارد، از میزان خشم خود آگاه است و آنرا در راهی سازنده ابراز می کند. او به جای سرکوب کردن یا منفجر شدن از غضب، به احساس خود واقف است و انرژی حاصل از آنرا در راهی صرف میکند که منجر به یک تغییر در موقعیت یا رابطه آنها شود.
برای مثال، یکی از والدین ممکن است اعلام کند: “من از اینکه تو اسباب بازیهایت را جمع نکرده ای عصبانی هستم” شخصی که خشم خود را کنترل می کند، گفتگو را طوری پیش میبرد که سازنده باشد و به جای اینکه بگوید چه چیزی نمی خواهد، به طور واضح خواسته خود را می گوید . او ممکن است به فرزندش بگوید:” من می خواهم که تمام اسباب بازیهایت را جمع کنی، در غیر این صورت مجبور می شوم مدتی آنها را کنار بگذارم.”
در این روش، والد، فرزند خود را به خاطر اجرای خواسته خود دچار خجالت نمی کند و او را مقصر جلوه نمی دهد. روش اول ممکن است در کوتاه مدت مفید باشد، اما همکاری کودک را در دراز مدت تضمین نمی کند و علاوه بر آن موجب بروز رنجش و کینه توزی خواهد شد.

باورهای غلط در ابراز خشم
کسی که مي تواندخشم خود را کنترل کند، می داند که جملاتی نظیر: “خشم و غضب نادرست و مذموم هستند” و یا ” اگر داد بزنی خشمت به پایان می رسد” واقعیت ندارند و مهمتر از همه اینکه، چنین افرادی افکار غیر منطقی و بی معنایی که می توانند موجب خشمشان شوند را تشخیص می دهند، با آنها مبارزه کرده و از ذهن خود خارج مي كنند. آنها به خوبی متوجه هستند که چه چیزی خونشان را به جوش می آورد و با تمرین و ممارست توانسته اند در چنین برخوردهایی بهترین تصمیم را اتخاذ کنند.

راههای کنترل خشم در محیط کار

آیا هنوز هم از این‌که تاکنون در محیط کار از تلاش‌هایتان قدردانی نشده و ارتقای درجه یا حقوق نگرفته‌اید، عصبانی هستید؟ آیا عصبانیت شما به خاطر داشتن همکارانی است که دائم با بدگویی‌ها و دخالت‌های خود، دست به تخریب وجهه شما نزد کارفرمایتان می‌زنند؟ شاید وقت آن رسیده که به این خشم به عنوان یک عامل بازدارنده در محیط کار که کارایی شما را کاهش می‌دهد توجه بیشتری کنید و حداقل ریشه آن را بیابید.
شواهد نشان می‌دهد بسیاری از ما، در محیط کار، نفرت و عصبانیت را در خود سرکوب می‌کنیم غافل از این‌که این احساسات، تاثیر منفی خود را بر زندگی شخصی و حرفه‌ای ما به جا می‌گذارند. ریشه‌یابی این احساس، حداقل کاری است که ما می‌توانیم به عنوان گام اول برای رهایی از آن برداریم. نتایج یک تحقیق دانشگاهی نشان می‌دهد از هر ۴ کارمند، یک کارمند در محیط کار خود بنا به دلایل مختلف عصبانی است و در بیشتر اوقات این عصبانیت را کتمان می‌کند. این عصبانیت در آن حد نیست که به کسی آسیبی برساند، اما تاثیرات منفی آن به صورت استرس، افسردگی، دلزدگی از کار، خستگی مفرط و حتی تحریک دیگران به خرابکاری و توطئه علیه دیگران در وجود فرد نمود می‌یابد؛ بنابراین عصبانیت ناشی از کار یا محیط کار، نه تنها میتواند برای شرکتها خطرناک باشد  بلکه مي تواند سلامت افراد را با بیماری‌هایی نظیر فشارخون بالا، سردرد و حتی ناراحتی‌های قلبی عروقی به خطر اندازد.

مهار و کنترل خشم

این‌که چگونه و کجا خشم خود را بروز دهید به شرایط بستگی دارد. لذا افرادی كه كنترل عصبانیت در آنها سخت و دشوار است نیاز به برنامه‌ای برای كنترل عصبانیت دارند. با این حال راهکارهای زیر به شما کمک خواهد کرد تا بر خشم خود مسلط شوید یا آن را به طرز صحیحی بروز دهید.

كنترل زبان

هنگام خشمگین شدن نخستین مطلبی که باید به آن توجه کنید کنترل زبانتان است (یعنی هر سخنی را نگویید و اول فکر کنید). اگرچه کنترل زبان هنگام عصبانیت و خشم، سخت و دشوار است، چون برای برخی افراد کنترل دست خود که به کسی صدمه نزنند و کنترل پای خود که در مسیر خلاف گام برندارند، بسیار آسان‌تر از کنترل زبان است، اما باید بدانیم که بسیاری از خطاهای جبران ناپذیر به دلیل کنترل نکردن زبان روی می‌دهد. به دیگر سخن زبان سرخ سر سبز را به باد می دهد .

واکنش خود را به بعد از رفع شدن عصبانیت‌تان موکول کنید.

مطمئن باشید هنگام خشم، همیشه اولین راهی که به ذهن می‌رسد بهترین راه نیست، بنابراین با به تعویق انداختن خشم می‌توانید بهترین راه را برگزینید.بنابراين اگر عصبانی هستید با شمردن از ۱ تا ۵۰ واکنش خود را در برابر شرایط موجود به پس از رفع شدن عصبانیت‌تان موکول کنید. روان‌شناسی توصیه می‌کند: «بر خود مسلط شوید و با حفظ خونسردی، از گرفتن هرگونه تصمیم یا اقدامی در لحظه‌ای که برآشفته هستید، خودداری کنید.»
سرگرم کردن خود با افکار دیگر به شما کمک می‌کند در آن لحظه بر خود مسلط شوید و با احساسات ضد و نقیض خود کنار بیایید. وقتی بر خشم خود فائق آمدید به جای سرزنش کردن خود، به خود تبریک بگویید و با آرامش خاطر به حل مشکل بپردازید. به خاطر داشته باشید که در حالت عصبانیت، مشکل بتوان طرف مقابل را متوجه درستی دیدگاه خود کرد؛ بنابراین اثبات درستی حرف یا موضع خود را به پس از رفع عصبانیت موکول کنید.

نفس عمیق بکشید

در لحظه عصبانیت چند نفس عمیق بکشید. این کار باعث خون‌رسانی بهتر به سلول‌ها و بافت‌های بدن و فعالیت بهتر مغز می‌شود. در نتیجه قادر خواهید بود بهتر مشکل خود را بررسی کنید و راه مقابله موثر با آن را بیابید.

از مسائل و مشکلات جزیی عصبانی نشوید

وقتی از دست فردی یا چیزی عصبانی می‌شوید برای لحظه‌ای با پیش خود فکر کنید که آیا ارزش دارد خود را به خاطر مسائل و مشکلات جزیی و پیش‌پا افتاده عصبانی کنید.

اهمیت ندهید

بد نیست در اینجا به داستان کوتاهی در مورد بودا اشاره کنیم
یک روز بودا در دهکده‌ای به موعظه می‌پرداخت. در همان حال یکی از افراد دهکده سعی داشت با ایجاد مزاحمت برای او، بودا را عصبانی کند. بودا به او گفت: «اگر به من یک تکه کاغذ بدهی و من آن را قبول نکنم، آن تکه کاغذ چه سرنوشتی خواهد یافت؟» آن مرد گفت: «نزد من خواهد ماند.» بودا رو به او کرد و گفت: «و این دقیقاً همان کاری است که من با آزار و اذیت‌های تو می‌کنم. آنها را به تو واگذار می‌کنم و به خود نمی‌گیرم.»

بسیاری از مواقع با چشم پوشی از برخی مسائل یا رفتارها می‌توان خود را از افتادن در دام عصبانیت نجات داد. مثلا  اگر کسی در محیط کار با شما رفتار ناعادلانه‌ای داشت به جای غصه‌خوردن و سرکوب‌کردن خشمتان بسادگی از کنار آن بگذرید و به خاطر آن اعصاب خود را فرسوده نکنید.

دیدگاه‌های مختلف را مد نظر قرار دهید

گاهی یک مساله یا مشکل از ابعاد مختلفی قابل بررسی است و با دیدگاه‌های مختلفی می‌توان به آن پرداخت، در نتیجه تصمیم‌گیری درباره درست یا غلط بودن آن، کاری بیهوده است. متفاوت بودن دیدگاه‌های طرف مقابل ما نباید باعث شود فکر کنیم او اشتباه می‌کند یا این‌که حق فقط با ماست.

كمي قدم بزنيد تا خشمتان فروكش كند

در طي يك جلسه كاري، وقتي كسي از سبك مديريت يا بخش تحت اداره شما ايراد مي گيرد، عصباني نشويد. وقتي مي بينيد كه درصدد خشمگين شدن هستيد، خود را از آن محل دور كنيد. بهانه اي بياوريد و از جلسه بيرون رويد تا بتوانيد عصبانيتتان را فروكش دهيد. اگر براي فروكش كردن خشمتان به خود فرصت دهيد مي توانيد كنترل احساساتتان را دوباره به دست آوريد.
قبل از نشان دادن هرگونه واكنش، توضيح بخواهيد
با پرسيدن سؤال هاي مختلف وقت را بگذرانيد. مي توانيد از صحبت هاي ديگران استفاده كرده و سؤالاتي از آنها بپرسيد. با اين كار به آن فرد زمان مي دهيد كه اشتباه خود را تصحيح كند.

از قانون ۱۰ ثانيه اي استفاده كنيد

در هنگام بروز خشم ابتدا هيچ عكس العملي نشان ندهيد. اگر مي بينيد كه در يك جلسه ي كاري يا پشت تلفن مي خواهيد كنترل خشمتان را از دست بدهيد، با خود تا ۱۰ بشماريد تا از عصباني شدنتان جلوگيري شود. قبل از نشان دادن هرگونه واكنش، واقعيات را بررسي كنيد.

باكسي كه می تواند آرامتان كند حرف بزنيد

هميشه كسي را براي درد دل كردن و تكيه كردن داشته باشيد، چه داخل و چه خارج از محل كار. در اين مواقع سعي كنيد كه با او بيرون رفته و كمي صحبت كنيد. درست نيست كه همه ي احساساتتان را در خود نگاه داشته و بيرون نريزيد. با اين كار سلامتي خودتان به خطر خواهد افتاد. با دوستي صميمي در مورد اين مشكلات صحبت كنيد تا او آرامتان كرده و كنترل خود را دوباره بازيابيد.

براي از بين بردن عصبانيت تان ورزش كنيد

اجازه ندهيد كه تصوير كاريتان با عصباني شدن و از دست رفتن كنترل تان مخدوش شود. در اين مواقع ورزش كمك بسيار خوبي است. به باشگاه برويد و كمي ورزش كنيد. مطمئناً همه چيز را فراموش خواهيد كرد.

ببينيد چه چيز باعث عصبانيت تان مي شود

آگاه باشيد كه در چه موقعيت هايي كنترل خود را از دست داده و عصباني مي شويد. وقتي فهميديد كه چه چيز منجر به عصبانيت تان مي شود درصدد جلوگيري از ايجاد چنين موقعيت هايي برآييد. با اينكه ياد بگيريد كه چطور با اين موقعيت ها كنار بياييد تا موقعيت كاريتان خدشه دار نشود.

همكارانتان را بشناسيد

ببينيد رفتار هر كدام از همكارانتان چه علائمي دارد. ممكن است خيلي از حرف هاي آنها كه براي شما مثل انتقاد مي ماند، در واقع حكم شوخي داشته باشد. با شناختن شخصيت و رفتارهاي همكارانتان، بهتر مي توانيد با انتقادات آنها كنار آمده و خشم خود را كنترل كنيد.

واكنش افراد ديگر را پيش بيني كنيد

زماني كه مي خواهيد كار جديدي را در اداره انجام دهيد، واكنش و عكس العمل همكارانتان را پيش بيني كنيد. با اين كار مي توانيد بهتر با انتقادات و ايرادهاي آنها پس از انجام كار كنار بياييد.

خود را براي حفظ آرامش آماده كنيد

زماني كه مي خواهيد سخنراني انجام دهيد، خود را براي هر نوع سؤال و انتقادي آماده كنيد. با اين كار مي توانيد حين ايراد انتقادات سايرين آرامش خود را حفظ كرده و به درستي پاسخ منتقدين را بدهيد.

شروع به نوشتن كنيد

کلماتی که موقع عصبانیت بیان می‌کنید را روی کاغذ بنویسید و سعی کنید دیگر هنگام مشاجره و عصبانیت آنها را تکرار نکنید.

قبل از نوشتن هر ايميل نامحترمانه كمي صبر كنيد

هيچگاه به ديگران بي احترامي نكنيد، حتي اگر حق با شما باشد. آسان است كه اجازه بدهيم ابرهاي تيره جلوي قضاوتمان را بگيرد. قبل از ارسال هر ايميل نامحترمانه در پاسخ به انتقادات سايرين يك روز صبر كنيد. روز بعد دوباره آن را خوانده و تجديدنظر كنيد.

بجاي داد زدن حرف بزنيد

در مورد چیزی که دارید می‌گویید کمی فکر کنید و صدای‌تان را بلند نکنید. در مورد چیزی که شما را عصبانی کرده با آرامی توضیح دهید. سعی کنید قبل از اینکه پاسخ بدهید به آنچه فرد مقابل‌تان هم می‌گوید گوش کنید. در پايان هر روز خشمتان را دور بيندازيد
ياد بگيريد كه با ترك اداره، عصبانيت هاي خود را نيز دور بريزيد. بعد از كار به كارهايي بپردازيد كه به آن علاقه داشته و لذت مي بريد. با دوستانتان بيرون برويد، يا تلويزيون تماشا كنيد، با اين كار استرستان را از بين خواهيد برد. ژاپنی ها ضرب المثل خیلی جالبی دارند . میگویند شما زمانی داد میزنید که فکر میکنید طرف مقابل خیلی از نظر فکری از شما و اندیشه شما دور است .

براي طغيان هاي عصبي خود عذرخواهي كنيد

با وجود اينكه قصد بدي نداشته ايد، درست نيست كه جلسات اداري را با عصبانيت ترك كنيد. اگر در حين جلسه عصبانيت تان باعث شده كه به كسي بي احترامي كنيد، از او معذرت بخواهيد. لزومي ندارد كه براي عصبانيت خود توضيحي بياوريد، فقط گفتن «من رفتار بدي داشته ام و عذر مي خواهم» كافي است تا همه سوء رفتارها را از بين ببرد.

مثل يك انسان رفتار كرده و جلو برويد

مديران خوب با شخصيت هاي استوار ، احساساتي قوي نيز دارند. اين به اين معني نيست كه مي توانيد اجازه بدهيد احساساتتان بر شما غلبه كنند، قضاوت هايتان را تيره كرده و ايجاد مشكل كنند.
با شناسايي علائم عصبانيت تان، مي توانيد آسان تر بر آنها چيره شويد، حتي بدون اينكه كسي بفهمد. احساسات منفي خود را با اعتماد به نفس جايگزين كنيد و تعادل احساساتتان را حفظ كنيد. در اين مسائل عجله نكنيد. سال ها طول مي كشد تا آبرو و اعتبار جمع شود اما براي از بين رفتن آن فقط ثانيه اي كافي است.

به فوايد و مضرات عصبانيت فكر كنيد

بعد از اینکه عصبانیت‌تان فروکش کرد با خود فکر کنید این عصبانیت چه فوایدی برای من و فرد مقابل داشت؟ آسیب‌ها و اثرات منفی آن روی من و دیگری چه‌قدر بود؟ آیا مشکل را برطرف کرد؟

 موقعيت را بپذيريد

برخی چیزها را نمی‌توان تغییر داد. گاهی باید به جای عصبانی شدن وضعیت کنونی را پذیرفت و با آن سازگاری پیدا کرد. در این صورت لازم است شیوه‌های مقابله با مشکلات را یاد گرفته و یا آنها سازگار شوید.

به سلامت خود بينديشيد

عصبانیت موجب افزایش هورمون استرس و عصبانیت در بدن شما می‌شود که این خود موجب افزایش فشار خود شما می‌شود. پس بگذارید با آرامش مشکلات برطرف شود، چرا که عصبانیت‌های طولانی مدت و شدید سلامت قلب شما را هم به خطر می‌اندازد.

تصميم نگيريد

توصيه مي شود در هنگام خشم به هيچ وجه تصميم نگيريد . زيرا هنگام عصبانيت با عقل و منطق تصميم نمي گيريد.

عوارض خشم و عصبانيت

وقتی نمی‌توانیم عصبانیت خود را كنترل نماییم از چند جهت دچار آسیب می‌گردیم:

خشم توانایی ما را برای خوشحالی از بین می‌برد زیرا عصبانیت و خوشحالی در تضاد با یكدیگر هستند.

خشم و عصبانیت باعث خارج شدن روابط خانوادگی و دیگر روابط از مسیر صحیحشان می‌گردد.

عصبانیت موجب كاهش مهارتهای اجتماعی، سازش و مصالحه شده و دیگر روابط را نیز در معرض خطر قرار می‌دهد.

عصبانیت به معنای از دست دادن كار است، زیرا روابط را نابود می‌كند.

همچنین عصبانیت به معنای شكست در كاری است كه در صورت عدم عصبانیت و داشتن خلقی نرمتر می توان موفقیتی در پی داشت.

عصبانیت منجر به افزایش فشار و استرس می‌گردد (و این رابطه دو طرفه است، عصبانیت منجر به افزایش استرس و استرس موجب عصبانیت بیشتر است)

در هنگام عصبانی بودن ما دچار اشتباهات بسیاری می‌گردیم، زیرا پردازش اطلاعات در آن هنگام برای ما مشكل می‌باشد.

خشم از ديدگاه اسلام

سه گروه متفاوت

در واقع انسان ها را مي توان در مورد اين حالت نفساني، به سه گروه تقسيم كرد:
دسته اول: انسان هايي كه در هنگام غضب افراط مي كنند و از حد و مرز ايمان بيرون مي روند. اين گونه اشخاص همواره گرفتار اعمال ناپسند خود هستند و بسا كه پشيماني هم سودي به حالشان نخواهد داشت.
دسته دوم: افرادي هستند كه اساساً خشمگين نمي شوند و اصلا قوه غضبيه خود را به كار نمي گيرند و در جاهايي كه حتي شرع و عقل هم براي آنان خشم را لازم دانسته است، به هيچ وجه حركتي ندارند. اينان نه تنها عملي ناپسند انجام مي دهند، بلكه از افراد عصباني بدترند و افرادي بي غيرت و بي هويت تلقي مي شوند.
دسته سوم: كساني كه براساس كمال وجودي خود هرگاه خشمگين شوند، از مرز اعتدال خارج نمي شوند. اينان با ايمان راسخ و اعتماد به نفسي كه دارند، هنگام بروز حالت خشم بر وجودشان تسلط كامل دارند و تمام اعضا و جوارح آنان تحت فرمان عقل و ايمانشان قرار دارد.

خشم مقدس

قرآن كريم هرگز اصل خشم را تخطئه نمي كند و خشم هاي مقدس را مي ستايد. اساساً خشم مقدس يكي از صفات الهي است كه نام هاي قهار و جبار حضرتش به آن اشاره دارد. خشمگين شدن اگر متعادل و در راه حق باشد، نه تنها ناپسند نيست، بلكه پسنديده و مورد رضاي حق هم خواهد بود.

افراط نكردن در حالات خشم

به طور طبيعي هر انساني بر اثر عوامل و زمينه هايي كه برايش پيش مي آيد، گاهي خوشحال و گاهي نيز خشمگين و ناراحت مي شود؛ اما اگر اين حالات فطري با معيار دين و هدايت قرآن و رهنمودهاي اهل بيت عليهم السلام همراه باشد، هرگز در آن افراط و تفريط ديده نخواهد شد.
قرآن خشم هاي بي مورد را به دوران جاهليت نسبت داده و آرامش را در هنگام خشم ويژه رسول خدا(ص) و مؤمنين مي داند و خاطرنشان مي كند كه اين آرامش هم يك موهبت الهي است؛ همچنان كه خشم و تعصبات جاهلي را ره آورد افكار نادرست و عملكرد غلط كافران قلمداد مي كند و مي فرمايد:
«به خاطر بياوريد هنگامي را كه كافران در دل هاي خود خشم و نخوت جاهليت داشتند و در مقابل خداوند آرامش و سكينه خود را برفرستاده خويش ومؤمنان نازل فرمود.» (فتح.۶۲)
خداوند در اين آيه به ما مي آموزد كه فرهنگ جاهليت «حميت»، «تعصب»، «غضب» و خشم جاهلي است؛ ولي فرهنگ اسلام «سكينه»، «آرامش» و «تسلط برنفس» مي باشد.
كلام امام باقر(ع) در اين زمينه رهنمود شايسته اي براي ماست. آن حضرت در مورد ويژگي شيعيان علي فرمود: «الذين أذا غضبوا لم يظلموا و اذا رضوالم يسرفوا؛(۵) آنان چنان اند كه در هنگام خشم و غضب دست به ستم و گناه و حركات جاهلانه نمي آلايند و هرگاه راضي و خشنود شدند، افراط و زياده روي نمي كنند.»
آري، غرايز انساني همانند موتور محرك است كه انسان را گاهي همانند طوفان و تندباد چنان به حركت درمي آورد كه اگر مراقبتي صورت نگيرد، خسارت هاي جبران ناپذيري در پي خواهد داشت؛ اما همين محرك ها اگر به وسيله ايمان و باورهاي قلبي و ارتباط با انسان هاي كامل تعديل و كنترل شود، از عواقب ناشايست به دور خواهند ماند.
شيوه هاي كنترل خشم
براي فرونشاندن خشم و غضب راهكارهاي مختلفي وجود دارد كه با انجام آن مي توان از ضررهاي بعدي عصبانيت جلوگيري كرد.
وقتي كه در حضور امام باقر(ع) سخن از غضب به ميان آمد، حضرت فرمود؛ «همانا كه مرد خشمگين مي شود و تا خود را داخل آتش نكند و به گناهي دست نيالايد آرامش نمي يابد و خشمش فرو ننشيند. پس براي اينكه در هنگام خشم به كارهاي ناشايست اقدام نكنيد هرگاه شخصي خشمگين شد اگر ايستاده است فورا بنشيند تا پليدي و وسوسه شيطان از او دور شود و هرگاه به خويشاوندش غضب كند، به نزد او برود و بدنش را مس كند؛ چرا كه خويشاوند اگر مس شود، آرامش يابد.»
در توضيح اين حديث، ما براي كنترل خشم و عصبانيت راهكارهاي ديگري كه عالمان اخلاق و روان مطرح كرده اند نيز پيشنهاد مي كنيم:
۱- در آن حالت شخص به سيره انبياء، اولياء و صلحاء كه خود را پيرو آنان مي داند توجه كند و در مورد آيات و احاديثي كه غضب بي جا را مذمت كرده اند، فكر كرده و از عواقبش برحذر باشد.
۲- در هنگام خشم استعاذه نمايد و با گفتن جمله «اعوذ بالله من الشيطان الرجيم» به خداوند عالم پناه ببرد.
۳- با آب سرد وضو بگيرد و يا غسل نمايد.
۴- زمينه ها و بسترهاي ديگر خشم را خود يا ديگران از ميان بردارند مانند گرسنگي، تشنگي، خستگي، بي خوابي و..
۵- فوائد شيرين و لذت بخش كظم غيظ را- كه بارها تجربه كرده- در نظر آورد.
۶- از افراد بدخلق و عصباني فاصله بگيرد و رفاقت نكند.
۷- اعتقاد به قضا و قدر خداوندي را در وجودش تقويت كند و بداند كه گاهي پديد آمدن برخي حوادث ناگوار كه با ميل باطني او ناسازگار است، در اثر تقدير الهي است. امام باقر(ع) در اين زمينه فرمود: در ميان خلق خدا سزاوارترين كس به تسليم در برابر قضاي خدا كسي است كه خداي عزوجل را بشناسد و هر كه به قضا راضي باشد، قضا بر او وارد شود و خدا اجر او را بزرگ فرمايد و هر كه قضا را ناخوش دارد، قضا بر او وارد شود و خدا اجرش را تباه سازد.»
۸- انسان وقتي كه بر فردي ضعيف تر از خودش خشم مي گيرد، فراموش نكند كه قدرت خداوند خيلي بالاتر از قدرت اوست و ممكن است مورد قهر و غضب و انتقام خداوند قرار گيرد. قرآن مي فرمايد: «آنها بايد عفو كنند و چشم بپوشند، آيا دوست نمي داريد خداوند شما را ببخشد؟ و خداوند آمرزنده و مهربان است.» (نور.۲۲)
۹- سفارش به اطرافيان در مورد يادآوري عواقب شوم عصبانيت و تذكر نكات مؤثر.
نوشته اند كه در ميان پادشاهان بني اسرائيل عادتي مرسوم بود كه آنان را در حكومت كنترل مي كرد؛ به اين صورت كه در نزد هر يك از آنان حكيمي دانا بود و صحيفه اي به همراه داشت كه هرگاه پادشاه عصباني مي شد، آن حكيم، صحيفه را در مقابل او گرفته، به دستش مي داد. در آن صحيفه نوشته بود: «بر زيردستان رحم كن! از مرگ بترس! روز جزا را فراموش نكن!» وقتي شاه آن را مي ديد، غضبش ساكن مي شد.
چه زيباست افرادي كه قادر به كنترل خشم خود نيستند و هميشه بعد از عصبانيت پشيمان مي شوند، چنين صحيفه اي تهيه كنند و به اطرافيان بسپارند كه در هنگام غضب آنان، علاوه بر ارائه آن صحيفه، آثار خوش خلقي و عاقب شوم بدخلقي و عصبانيت را به وي يادآور شوند تا در خانواده يا در اجتماع و يا در مراكز مهم به اين وسيله خشم خود را كنترل نمايند. حتي يك حديث، يك نكته و يا عبارتي در موضوع كظم غيظ با خط درشت، در محل زندگي نصب كنند كه ديگران او را به آن توجه دهند.
۱۰-آخرين نكته اينكه بدانند انسان هاي عصباني در ميان مردم و عقلاي عالم منفورند و بردباران عزيز و محترم.