استرس چیست ؟ و چگونه با استرس زندگی کنیم ؟

استرس احساسی است که زمانی به شما دست می‌دهد، که فشار بیشتر از آنچه شما به آن عادت داشته ‌اید برشما وارد شود. زمانیکه شما دچار پریشانی  می‌شوید، بدن شما شروع به ترشح هورمون‌هایی می‌کند که تپش قلب را بالا برده ، تنفس شما را سریع‌تر کرده و میزان انرژی بیشتری را از شما می خواهد. البته بعضی از انواع استرس عادی و حتی مفید بوده و بدون آن شما انگیزه‌ای برای فعالیت ندارید. عده ای  معتقدند این نوع استرس به انسان کمک کرده و زندگی بدون آن بی معناست. ولی  اگر استرس بیشتر از توان جسمی و روحی ما باشد و زندگی مارا تحت تاثیر قراردهد، آنگاه استرس بد یا کاهنده نامیده می‌شود.

اگر پریشانی  زیاد برای شما اتفاق می افتد یا طول زمان آن طولانی باشد، این نوع پریشانی می‌تواند از انواع استرس بد باشد. این نوع استرس می‌تواند با سردرد، اختلال در دستگاه گوارش  و کم خوابی همراه باشد. همچنین این نوع استرس می‌تواند سیستم ایمنی بدن شما را ضعیف کرده و در هنگام مبارزه با بیماری‌ها مشکلات بیشتری را برایتان ایجاد نماید. همچنین  اگر شما هم اکنون به بیماری و یا مشکلی مبتلا هستید ممکن است آن را بدتر نماید. استرس می‌تواند شما را حساس، ناراحت و یا حتی افسرده  و گوشه گیر کند.

عوامل استرس زا

عامل استرس زا  یا تنش زا، عاملی است که می‌تواند بعنوان محرک عمل کرده و باعث ابتلای شما به استرس شود. در واقع استرس احساس تحت فشار بودن است، درحالیکه تنش زا عاملی است که در ما باعث بوجود آمدن استرس می‌شود و در محیط پیرامونی زندگی ما قرار دارد. مثلا صداهای آزاردهنده ، افراد نامطلوب و کسانیکه از آنها بدمان می‌آید، افزایش ناگهانی سرعت ماشین یا حتی محیط بیرون از خانه همه می‌توانند، تنش زا باشند. معمولا هرچه بیشتر ما با عامل استرس یا تنش زا مواجه شویم، بیشتر احساس استرس می‌نماییم.

واکنش بدن ما چگونه است ؟

بخشی از واکنش ما در برابر استرس جسمی بوده و بر وضعیت جسمانی ما تاثیر می‌گذارد. زمانیکه ما با یک تهدید یا خطر مواجه می‌شویم، بدنمان موادی را آزاد می‌کند که به ما قدرت محافظت (حالا یا فرار با بیشترین سرعت و یا مبارزه با بیشترین توان) از خودمان را می‌دهد. بعنوان مثال هنگامی ‌که شما در خانه هستید و زلزله رخ می‌دهد، با بیشتر شدن سطح این مواد شیمیایی بدن شما سریعتر از همیشه عمل کرده و شما می‌توانید با سریعتر بیرون رفتن و یا بیرون بردن خانواده ‌تان، جان خود و خانواده‌ تان را نجات دهید.

بجنگ یا دررو واکنش سیستم عصبی بدن ما به یک واقعه استرس زا است. در این واکنش بدن ما مواد شیمیایی کورتیزول، آدرنالین و نورآدرنالین بیشتری تولید کرده که باعث افزایش ضربان قلب، محکم شدن ماهیچه ها، عرق کردن و افزایش سطح هوشیاری شده و همه این‌ها به ما برای محافظت از خودمان در موقعیت های خطرناک کمک می‌کند. در زمان واکنش بجنگ یا دررو سایر عملکرد‌های بدن که در آن لحظه مورد نیاز نیستند، کاهش فعالیت داده(مانند سیستم ایمنی یا دستگاه گوارش) و همه منابع بدن برروی عملکردهای مورد نیاز همچون افزایش سرعت تنفس، جریان خون، هوشیاری و قدرت ماهیچه‌ها متمرکز می‌شوند.

تاثیرات استرس بر شما

استرس می‌تواند بدن شما، افکارتان، احساساتتان و یا حتی رفتارتان را تحت تاثیر قرار دهد. آشنایی با نشانه‌ها و علایم استرس می‌تواند به شما در کنترل استرس کمک نماید. استرس بررسی و کنترل نشده می‌تواند باعث ابتلا به انواع بیماری از قبیل فشارخون بالا، بیماری های قلبی، چاقی یا دیابت شود. نشانه‌های معمول استرس شامل:

افزایش فشارخون

مشکلات تنفسی یا تند نفس کشیدن

کندشدن عملکرد دستگاه گوارش

افزایش ضربان قلب

ضعف سیستم ایمنی بدن

می‌باشد. جدول کاملی از تاثیرات استرس بر بدن در زیر آورده شده است:

 

تاثیرات استرس بر بدن	تاثیرات استرس بر حالت و احساس	تاثیرات استرس بر رفتار
سردرد	اضطراب	پرخوری یا کم خوری عصبی
درد و گرفتگی عضلات	بی قراری	اعتیاد به الکل یا مواد مخدر
درد قفسه سینه	فقدان تحرک یا تمرکز	مصرف سیگار
خستگی	کج خلقی یا عصبانیت	مشکلات اجتماعی
کاهش میل جنسی	غصه یا افسردگی	هوس خوراکی‌ها
مشکل در خوابیدن	احساس ناامنی	گریه پی در پی
ناراحتی معده	فراموشی
چاقی در کودکی	خستگی
اختلال نعوظ

 

دلایل استرس چیست؟

همه ما بشکلی متفاوت به موقعیت های استرس زا واکنش نشان می‌دهیم. چیزی که برای ما استرس زاست ممکن است برای فرد دیگری عادی باشد. تقریبا هرچیزی می‌تواند باعث استرس شود و استرس محرک‌های متفاوتی دارد. برای بعضی از افراد و بعضی اوقات فقط فکر کردن به یک واقعه می‌تواند استرس زا باشد.

معمول ترین دلایل ابتلا به استرس شامل:

داغداری و از دست دادن عزیزان

مشکلات خانوادگی

مشکلات اقتصادی

بیماری ها

مشکلات شغلی

کمبود وقت

انتقال از یک خانه به خانه دیگر(خانه کشی

مشکلات ارتباطی(ازجمله طلاق

سایر موارد زیر هم می‌توانند از دلایل ابتلا به استرس باشند:

سقط جنین

پدر و یا مادر شدن

درگیری در محل کار

رانندگی در روزهای پرترافیک

ترس یا انجام جرم

از دست دادن شغل

همسایه‌های پرسروصدا

شلوغی و جمعیت زیاد

آلودگی

بارداری

بازنشستگی

سروصدای زیاد

بلاتکلیفی (انتظار جواب آزمایش، کنکور، امتحان، مصاحبه شغلی و …)

البته اینکه افراد بدون هیچ دلیلی احساس استرس نمایند هم ممکن است. احساس ناامیدی، اضطراب و افسردگی می‌تواند باعث ایجاد استرس ر بعضی از افراد شود.

چگونگی زندگی با استرس

سه روش اصلی برای مقابله و درمان استرس وجود دارد، که شامل کمک به خود، مدیریت خود و دارو می‌شود.

روش کمک به خود در درمان استرس

ورزش-  فعالیت جسمی و ورزش اثرات مفید برروی سلامت روانی و جسمی افراد دارد. برای خیلی از افراد ورزش بهترین و موثرترین روش برخورد و مقابله با استرس است.

تقسیم وظایف-  سعی کنید مسئولیت‌ها و وظایف خود در کار را بادیگران تقسیم کنید، بدین شکل کم‌تر دچار استرس شدید می‌شوید.

ابراز وجود-  به هرچیزی که می‌شنوید بله نگویید، اگر کاری را نمی‌توانید انجام دهید و یا انجام دادنش وظیفه شما نیست، سعی کنید دنبال راههایی برای انجام ندادنش بگردید.

الکل و موادمخدر-  مواد مخدر و الکل به شما در مدیریت استرس کمک نمی‌کند، شروع به ترک مصرف آنها نمایید.

کافئین-  اگر مصرف مواد کافئین دار در شما بالا است، مصرفتان را کاهش دهید.

تغذیه-  روزانه مقدار زیادی میوه و سبزیجات بخورید و مطمئن شوید از یم رژیم غذایی سالم و مناسب استفاده می‌کنید.

وقت – از اینکه روزانه وقتی را برای خودتان به تنهایی کنارگذاشته‌اید اطمینان حاصل کنید. در آن زمان کارهایی که علاقه دارید انجام دهید.

نفس کشیدن-  چندین تکنیک مختلف تنفس برای آرام کردن بدن وجود دارد. سعی کنید از این تکنیک ها استفاده کنید.

صحبت کردن – با خانواده، دوستا، همکاران و رئیستان صحبت کرده و ناراحتی و نگرانیهایتان را با آنها درمیان گذارید.

به متخصص مراجعه نمایید – اگر استرس زندگی و رفتار شما را تحت تاثیر قرارداده، به پزشک مراجعه کنید. استرس تشدید شده و طولانی مدت اثرات بدی بر سلامتی جسمی و ذهنی شما دارد.

از تکنیک های آرام بخش استفاده نمایید(ریلکس کننده)- مدیتیشن، ماساژ یا یوگا می‌توانند به افراد در کنترل استرس کمک نمایند.

عبادت – عبادت و راز و نیاز با پروردگار تاثیر چشم گیری بر سلامتی شما می‌گذارد. ارتباط با خدا می‌تواند بهترین درمان استرس باشد.

استرس، سن و سال نمی شناسد و نژاد و جنسیت و حتی طبقه و کلاس اجتماعی برایش فرقی ندارد. خلاصه، یک ” ویرانگر عمومی ” است که انگار به هر کجا برویم، سایه به سابه دنبال مان می آید؛ در خیابان، محل کار، کلاس درس، موقع امتحان، سر سفره عقد، تولد فرزند، بیماری، بیمارستان و حتی در تنهایی و خلوت شبانه.

نوعی آشفتگی جسمی و ذهنی است که با این علایم همراه است :

افزایش ضربان قلب، تنفس سریع، تعریق، احساس درد در قفسه سینه، احساس لرزش در اندام ها و به ویژه در دست ها، گرفتگی عضلات پشت و گردن، سردرد، سرگیجه، احساس خفگی، احساس تهوع و درد در ناحیه شکم، بی قراری و احساس از دست دادن تعادل روانی. به طور کلی استرس، پدیده پیچیده ای است که روی همه ی ابعاد وجودی شخص تاثیر می گذارد. از جمله عوامل استرس زا می توان به این موارد اشاره کرد: از دست دادن عضو خانواده، طلاق، جدایی، ورشکستگی، ترک منزل، ازدواج، بارداری، جنگ، استرس های شغلی، حوادث و بلایای طبیعی، تصادفات، عوامل اجتماعي مثل فقر، بیکاری، شهرنشینی، تغییر در شرایط زندگی و بیماری های جسمی و روانی که همگی ناخوشایندند. نه؟

نه! بعضی استرس ها می توانند خوشایند و لذت بخش باشند؛ مانند ازدواج، عاشق شدن، بچه دار شدن، قبولی در کنکور، رفتن به مرخصی و تعطیلاتکه جزو حوادث مثبت زندگی به حساب می آیند.

در واقع، همه ی استرس ها بد نیستند. بسیاری معتقدند انسان برای حفظ سلامت و تعادل، تا حدودی به استرس ها نیاز دارد. برای نمونه، در طول تاریخ، رابطه ی مثبت و سازنده ای بین استرس و خلاقیت وجود داشته است. چشم انداز تاریخ علم و هنر مملو از رویدادها و شواهد بی شماری است که به شکوفایی استعدادهای انسان، به دنبال تاثیرپذیری از استرس ها و واکنش های سازنده در برابر آن انجامیده است. به عنوان نمونه، استرس مقابله با فشارهای طبیعی و سختی های طبیعت، به رشد علم، صنعت و پیدایش تکنولوژی و تسلط انسان بر محیط زندگی خود منجر شده است. استرس حاصل از آسیب های اجتماعی، بیماری ها و مرگ ناشی از آن، به پیشرفت در عرصه ی طب، زیست شناسی، روان شناسی و جامعه شناسی انجامیده است.

استرس بین زنان بیشتر است یا مردان؟ کوچک ترها یا بزرگ ترها؟

استرس (اضطراب)، سن و جنس و نژاد و موقعیت نمی شناسد. همه ی انسان ها از هر دسته و گروهی درگیر آن هستند. پدیده شهرنشینی و صنعتی شدن و رشد جوامع نیز به افزایش استرس ها دامن زده است. البته به نظر می رسد بعضی گونه های شخصیتی در معرض آسیب پذيري بیشتری قرار دارند. شخصیت های مستعد استرس، افرادی هستند که اضطرار زمانی دارند، همواره نگران گذشت زمان هستند، بی قرارند، ایستادن در صف انتظار و توقف در ترافیک، آن ها را رنج می دهد، اهل رقابت و مقایسه هستند و مرتب خودشان را با دیگران مقایسه می کنند، خود را یک سر و گردن بالاتر از بقیه می دانند، به همه چیز اعتراض دارند و پرخاشگر و تهاجمی هستند. کمال طلبی و مسوولیت پذیری بیش از اندازه از ویژگی های این افراد است.

در مورد تفاوت جنسیتی نیز به نظر می رسد زنان و مردان نسبت به محرک های تنش زای یکسان، واکنش های متفاوتی نشان می دهند. از لحاظ اجتماعی و تربیتی، مردان اجازه و فرصت بیشتری دارند تا خشم خود را آشکارا در جمع نشان دهند؛ در حالی که برای زنان، این فرصت کمتر فراهم است. این امر ممکن است یکی از عوامل تاثیرگذار در بروز افسردگی و اضطراب میان آن ها باشد. از این رو، طبق آمار، میزان افسردگی و اختلال اضطرابی در زنان، تقریبا ۲ برابر مردان گزارش می شود.

تمرکزتان بر حال باشد بگذشته فکر نکنید و سعی به گشتن شوخی و طنز در زندگی نمایید. خنده می تواند یکی از بهترین درمان های استرس باشد. روش مدیریت استرس برای درمان استرس مدیریت استرس می تواند به بدن شما منبع استرس زا برای خود را کنترل و یا حتی حذف کنید، دید شما نسبت به یک واقعه استرس زا را عوض کرده، تاثیر استرس بر روی بدنتان را کاهش داده و به شما راه هایی جایگزین برای مدارا با استرس نشان میدهد. تکنیک های مدیریت استرس با خواندن کتاب ها و مقالات در این زمینه یا شرکت در کلاس های مدیریت استرس بدست بیاید. همچنین با کمک یک مشاور یا روانشناس شما میتوانید استرستان را مدیریت و کنترل نمایید . روش استفاده از دارو در درمان استرس معمولا پزشکان از دارو برای مداوای استرس استفاده نمی کنند، مگر اینکه بیمار دچار سایر مشکلات اساسی از جمله افسردگی و اضطراب باشد. در این موارد پزشک با تجویز داروهایی همچون داروهای ضدافسردگی و … برای درمان استرس و بیماری های مرتبط با آن استفاده نماید.