شخصیت سالم ، شخصیت بیمار 

 درمان اكثر قريب به اتفاق اختلالات شخصيت، وقت‌گير است و نياز به شركت فعال بيمار و گاه خانواده او در امر درمان دارد.

شخصيت عموما به معناي عنواني كلي است كه رفتار قابل مشاهده فرد را توصيف مي‌كند و يا بيان تجارب درون ذهني فرد را به نمايش مي‌گذارد. هر يك از ما افكاري در سر داريم، اهدافي در زندگي داريم، راه‌هاي مختلفي را براي مقابله و برخورد با مشكلات در پيش مي‌گيريم، به اشكال متفاوتي با اطرافيان و اقوام خود ارتباط برقرار مي‌كنيم و خلاصه اينكه هريك از ما داراي يك شخصيت خاص هستيم. مردم شخصيت خود و ديگران را به صورت‌هاي متنوعي توصيف مي‌كنند مثل جاه‌طلب، صميمي، پرخاشگر، مذهبي، وظيفه‌شناس، كناره گير، بدبين و غيره..

امروز مي‌خواهيم راجع به اختلال شخصيت براي شما بگوييم . اختلال شخصيت عبارت است از تجارب درون ذهني و رفتاري كه با دوام بوده و از طرفي بر معيارهاي فرهنگي منطبق نباشد و به علاوه، از نوجواني يا جواني شروع شود و در طول زمان تغيير نكند. اين اختلال موجب ناخشنودي و مختل شدن كاركردها مي‌شود. جالب است بدانيد، احتمال آنكه بيماران دچار اختلال شخصيت، تن به كمك‌هاي روانپزشكي  ندهند و داشتن هر گونه مشكلي را انكار كنند، بسيار بيشتر از اين احتمال در بيماران دچار اختلالات اضطرابي، اختلالات افسردگي يا اختلال وسواسي  اجباري است. اين بيماران اغلب تلاش مي‌كنند تا محيط اطراف و بيروني خود را تغيير دهند و آن را مطابق نيازهاي خود شكل ‌دهند. آنها معتقدند كه مشكلي ندارند و ديگران هستند  كه دچار مشكل هستند يا آنها را درك نمي‌كنند. اين عامل يكي از موانع مهم بر سر راه درمان اختلالات شخصيت است.

چرا من؟

اختلالات شخصيت، علت واحد و مشخصي ندارد  بلكه مجموعه‌اي از عوامل بايد در كنار يكديگر قرار بگيرند تا فرد به سمت اين بيماري پيش برود. يكي از اين عوامل  وراثت است. برخي مواد شيميايي در بدن نيز در بروز حالات و ابعاد مختلف شخصيت نقش ثابت شده‌اي دارند  مثلا افرادي كه به صورت ناگهاني تصميم مي‌گيرند و در اصل بدون فكر كردن به نتايج امري، دست به عمل مي‌زنند، دچار تغييرات غيرعادي در سطوح برخي مواد شيميايي در خون و سيستم عصبي خود هستند. حتي امواج مغزي نيز در برخي از اختلالات شخصيتي دچار تغييراتي مي‌شود. در كنار عوامل فوق، بحث‌هاي پيچيده‌تري نيز قرار مي‌گيرد  مثل مكانيسم‌هاي دفاعي كه در اين اختلالات به صورت افراطي و بيمارگونه ديده مي‌شود. اين مكانيزم‌ها خود بحث جداگانه‌اي را مي‌طلبد ولي همين قدر بگوييم كه هريك از ما، از اين سازوكارهاي دفاعي استفاده مي‌كنيم تا از خود در برابر اضطراب‌هاي بين فردي كه در روابط با افراد ديگر پيدا مي‌كنيم، محفاظت كنيم. اين ساز و كارها (مكانيزم‌ها) در اختلالات شخصيتي حالت مسلط و افراط گونه مي‌يابد و به بروز علائم بيماري منجر مي‌شود.

  راه حل 

 درمان اكثر قريب به اتفاق اختلالات شخصيت، وقت‌گير است و نياز به شركت فعال بيمار و گاه خانواده او در امر درمان دارد.داروها بخش كوچكي از سير درمان را تشكيل مي‌دهند و بيشتر قادرند علايمي مانند اضطراب يا افسردگي و غيره را بهبود بخشند. جزء اصلي درمان شامل درمان‌هاي غير دارويي است، مانند: گروه درماني، رفتار درماني، شناخت درماني،….

از طرف ديگر، پزشك درمانگر نيز بايد فردي با تجربه، باحوصله و پر انرژي باشد تا بتواند دوشادوش بيمار در سير بهبودي گام بردارد.

آيا مي دانستيد كه

طبق آخرين و جديدترين تقسيم‌بندي‌ها، اختلالات شخصيت به سه دسته اصلي تقسيم مي‌شوند كه در هر دسته چند نوع مختلف از اين اختلال گنجانده شده است. انواعي كه در هر دسته قرار دارند، داراي وجوه مشتركي هستند. دسته اول از اختلالات شخصيتي دربرگيرنده افرادي است كه اغلب از نظر ديگران غريب و نامتعارف به نظر مي‌رسند. طرز لباس پوشيدن، حرف زدن، اعتقادات، … آنها براي ديگران عجيب است و نمي‌توان توضيحي قابل قبول براي رفتار اين افراد يافت. يكي از اختلالات دسته اول، اختلال شخصيت بدگمان (پارانوئيد) است كه شايد به گوش شما هم خورده باشد . 

در دسته دوم، اختلالاتي قرار دادند كه داراي اين خصوصيات هستند: مبتلايان اغلب بسيار هيجاني هستند، رفتار و گفتار آنها نمايش‌گونه و حالت تئاتري دارد، افرادي نامتعادل‌اند كه از برقراري روابط بلند مدت با افراد ديگر ناتوان هستند، ممكن است درگيري‌هاي قانوني پيدا كنند و حتي زنداني شوند. مصرف مواد مختلف و الكل در اين گروه بسيار بيشتر از گروه‌هاي ديگر است. در عين حال اختلالات افسردگي نيز با شيوع نسبتا بالايي در آنها ديده مي‌شود. خلاصه اين طور بگوييم كه سر و صداي اين دسته، از دو دسته ديگر در حداكثر موارد بيشتر است. خطر خودكشي نيز برخي از آنها را تهديد مي‌كند.

دسته سوم  بيماران اغلب سطوح بالايي از اضطراب را تجربه مي‌كنند. اختلالات افسردگي نيز در آنها نسبتا شايع است. شايد شما هم در اطراف خود فردي را سراغ داشته باشيد كه به صورت افراطي اهل نظم و ترتيب و خط و خط‌كشي براي هر كاري باشد. اينها افرادي هستند كه ذهنشان هميشه مشغول برنامه‌ريزي و رسيدگي به جزئيات، قواعد، نظم و فهرست‌ها و جداول زماني است، سرسخت و يكدنده هستند، در كار خود از ديگران كمك نمي‌خواهند زيرا معتقدند هيچ‌كس نمي‌تواند مثل خودشان آن كار را به درستي و كامل انجام دهد. 

مهم اينكه

به خاطر داشته باشيم كه بيماران مبتلا به اختلالات شخصيت گاه قادرند به مدارج بالاي تحصيلي و شغلي نيز دست يابند. پس داشتن تحصيلات عاليه يا يك شغل خوب، ردكننده احتمال وجود اختلال شخصيت نيست. خانم‌ها و آقايان بر اساس جنسيت خود  به برخي از انواع اختلال شخصيت، با احتمال بيشتري مبتلا مي‌شوند و هر دو جنس در معرض خطر ابتلا هستند .

بنابراين اگر در كنترل تكانه‌هاي خود دچار مشكل هستيد…

اگر در روابط بين فردي خود مرتبا  با خانواده، همكاران، دوستان و غيره…درگيري داريد.

 اگر حس مي‌كنيد كه حالات عاطفي و پاسخ‌هاي هيجاني شما، از نظر شدت، سرعت تغييرپذيري، تناسب اين پاسخ‌ها با شرايط موجود با ديگران تفاوت زيادي دارد يا اطرافيانتان اين امر را به شما گوشزد مي‌كنند…

 و بالاخره اگر اطرافيان مرتبا به شما مي‌گويند كه در برداشت‌هايتان يا تفسيرهايتان از موقعيت‌ها و رويدادها با ديگران متفاوت هستيد…

 دقت كنيد كه شايد دچار اختلالاتي باشيد، البته اين در صورتي است كه اين الگوهاي رفتاري ديرپا و بادوام بوده و با فرهنگ جامعه همخواني نداشته باشند.